8.31.2010

14 Trinitatis

SERMON JAMITA TU MINGGU 14 DUNG TRINITATIS, 5 SEPTEMBER 2010
Ul.10:28-34

Patujolo

Di na laho manaek Tuhan Jesus tu banua ginjang, ditonai do tu siseanNa i, didok: “Gabe sitindangingKu ma hamu di Jerusalem dohot di sandok Judea dohot di Samaria, sahat ro di ujung ni tano on!” (Ul.1:8). Dung ro Tondi Porbadia i, pintor dipatulus sisean i do i di Jerusalem, gabe rarat ma Barita na Uli jala jongjong huria ni Kristus di huta i. Alai tar leleng dope asa sahat i tu Judea jala taripar tu Samaria dohot tu ujung ni tano on. Nang pe mansai torang parenta i, adong dope na ambat di roha ni sisean i manorushon Barita na Uli i tu lingkungan na umbidang lumobi tu ruar ni hajahudion. Ingkon marhite onjar sian ginjang do asa malua nasida sian i. Taringot tusi, halongangan do dalan ni Tuhan i ai dipatupa do i parjolo sahali marhite sitaonon. Dung mate si Stepanus (Ul.6:6-7:60) masa do pangaleleon di Jerusalem, gabe marserak ma na porsea i tu Judea dohot tu Samaria (Ul.8:1). Di parserahanna i, dijamitahon nasida do hata i (Ul.8:4), gabe rarat ma Barita na Uli i di Judea dohot Samaria. Dung i adong ma usaho na sporadis mamaritahon Barita na Uli i tu sipelebegu. Parjolo tu sipelebegu na manghabiari Debata (i ma sipelebegu na menaruh minat tu ugamo Jahudi, alai ndang dope tarrajum tu proselit) na pinatupa ni si Pilippus tu parpangkat na sian Etiopia (Ul.8:26-38) dohot si Simon Petrus tu si Kornelius, sahalak letnan (Gr. hekatontarchees/centurion), komandan ni saratus soldadu na masuk tu horong Italia (10:1) na maringan di Kesarea. Sabagian sian barita ni si Kornelius i ma turpuk ari on.

Hatorangan

Didok si Petrus: “Subang bolon do i di halak Jahudi mandongani manang manopot halak na sian bangso na asing.” Sasintongna nian, ndang adong patik na mangorai halak Jahudi marsaor tu halak na asing. Mangorai mangulahon ruhutruhut ni hasipelebeguon, adong (pat.3 Mus.18:24-30); songon i na martondong, mangalehon boruna tu anak ni sipelebegu manang sabalikna mangalap boru ni parbegu di anakna (pat.5 Mus.7:3-12; Esr.9:11-12). Alai na mangorai marsaor di parngoluon ariari, ndang adong. Jadi, na nidok ni si Petrus dison pingkiran ni halak Israel do i di na memaknai dohot menyikapi hajongjongannasida songon bangso na pinillit ni Debata. Ala naung dipillit Debata nasida gabe bangsoNa, didok rohanasida ndang patut be nasida mandongani (Gr. kollasthai, sian kollaoo/I keep company/menemani) manang manopot (Gr. proserchesthai, sian proserchomai/I come up to/mendatangi) na so Jahudi, lapatanna ndang boi saor tu parbegu. Na badia do nasida, na ramun ia parbegu i di rohanasida. Ala ni i, manang na di rumang dia pe i, di paralealeon rupani manang di partigatigaon, tung na so jadi do ramunan nasida dirinasida marhitehite na marsaor dohot sipelebegu i. Ndang boi Jahudi mangido nasa sipangidoon sian parbegu (pat.Joh.4:9), ndang boi manamuei manang manjangkon tu jabuna, jala ndang boi bongot tu bagas ni na leban jala rap mangan dohot nasida (pat.Ul.11:3). Niantusan do i, ai di Israel adong do patik taringot tu na jadi dohot na so jadi panganon (3 Mus.11:1-15:33) na marasing sian aturan ni sipelebegu. Na so jadi panganon di Jahudi, sai adong do i na boi panganon di parbegu. Jadi molo mangan nasida di jabu ni parbegu, na boi tarramun do nasida ala tarpangan sipanganon na so ganjing panganon. Songon anak ni jaman dohot produk ni budayana, sisean i pe, tarmasuk si Petrus ndang malua dope sian i, gabe ndang olo nasida marsaor dohot halak na sian bangso sipelebegu. Lobi sian i tahe, gabe adong ma di nasida keengganan mamaritahon Barita na Uli i tu angka sipelebegu. I ma alana umbahen na so pintor taripar sisean i mamaritahon Barita na Uli i tu Samaria dohot tu ujung ni tano on. Alai ndang boi torus songon i. Ala ni i, marhitehite alatan (ay.11-16), diajari Debata do si Petrus asa malua sian sikap berpikir dohot sikap bertindak na songon i. Sampe tolu hali i masa, laho mangondolhon hinasintong ni parsiajaran na sian Tuhan i jala asa tung pos situtu roha ni si Simon Petrus mambuat haputusan taringot tu na patut patupaonna. Marsiajar, lapatanna paubahon pangalaho (Belajar, maksudnya mengubah tingkah laku). Songon i do si Petrus, dung marsiajar sian na niidana, muba do sikap berpikirna, ai didok ma: “Na so jadi goaron jolma dia pe ramun manang so ias.” Di bagasan dohot marhitehite Jesus Kristus na tarsilang i, dorpi parholangan na manirang jala paasinghon Jahudi sian na so Jahudi, nunga ditangtangi jala dilohai. Rap sipaluaon do sude, Jahudi dohot na so Jahudi. Tu sangkap i, ingkon tu duansa do baritahonon Barita na Uli i. Ndang ala Jahudi Jahudi i, gabe talup hasahatan ni Barita na Uli; jala ndang ala na so Jahudi parbegu i gabe so talup hasahatan ni Barita na Uli. Sadalan tu hamumuba ni sikap berpikir i, muba do dohot sikap bertindak ni si Petrus, ai didok: “Ala ni i umbahen na so manjua ahu ro, di na taralap i ahu.” Ndang dirajumi ibana be parbegu i na so patut tamuean, pardonganon jala topoton, ai disi sahat na sinuru ni si Kornelius i jala dipasahat tonana, pintor dijangkon do nasida jala ditamuei; dung i manogotna i, rap borhat ma nasida tu Kesarea jala dibongoti jabuna (ay.17-26).

Andorang so dipasahat dope Barita na Uli i, disungkun si Petrus do si Kornelius, didok: “Ala ni hata dia do umbahen na dialap hamu ahu?” Sasintongna nian, taringot tusi, nunga dibege ibana i sian suruan na manjou ibana (ay.22). Alai naeng begeonna do i langsung sian si Kornelius. Gabe dipatorang ma tu ibana pangalamanna opat ari andorang so i, didok: “Boho songon on, di pungkul tolu (Gr. enateen/ninth/kesembilan), martangiang do ahu di bagashon.” Di halak Jahudi, dipungka do paretongan ni tingki tongon di habibinsar ni mataniari, i ma pungkul 00.00. Jadi pungkul 09.00 Jahudi, dos ma i tu pungkul 03.00 (15.00) GMT. Tongon di na martangiang i diida ibana do di alatanna sahalak parulos na marlinanglinang na marsuru ibana manjou si Simon Petrus tu Joppe. Umbege i, laos di ari i pintor dipaborhat ibana do naposona laho patulushon parenta i (ay.8). I ma ari parjolo. Rupa, lobi do parsadarian sian Kesarea tu Joppe, ai dung pe marsogotna i asa sahat na sinuru i tu inganan ni si Petrus (ay.9). I ma ari paduahon. Ala naung botari, marborngin ma nasida disi, jala dung pe marsogotna i asa borhat nasida (ay.23) raphon onom halak na mandongani ibana sian Joppe (11:12). I ma ari patoluhon. Ra, marborngin do nasida di tongan dalan, ai dung pe marsogotna i di botarina asa tolhas nasida tu Kesarea. I ma ari paopathon. Sahali nari, di na martangiang i diida si Kornelius do di alatanna sahalak parulos na marlinanglinang. Surusuruan ni Debata do i na papatar dirina marrumanghon jolma (pat.ay.3). Dipaboa surusuruan i do naung ditangihon Debata tangiang ni si Kornelius i jala diingot angka asiasina. Di ay.3 didok, angka tangiangna, ai mangihuthon ay.2 sahalak na ondop do ibana martangiang jala godang do asiasina tu bangso i. Sian parenta ni suruan i bolas do dadapon ni roha, siangkup ni na manghabiari Debata mangihuthon ruhut ni hajahudion, nunga laos dibege ibana barita taringot tu Jesus Kristus, gabe ringkot ma rohana umboto i. Laos i ma sada sian sintuhu ni tangiang (pokok doa) na sai tinangianghonna tu Tuhan i, naeng jaloonna nian gumodang hatorangan dohot pangantusion di haluaon i. Taringot tusi ndang dipasahat Debata i tu sasahalak di bagasan hapunjunganna, alai di bagasan pardomuan dohot kebersamaan tu angka na porsea do di huria i. Hombar tusi, disuru Tuhan i do si Kornelius manjou si Petrus tu Joppe asa i na patoranghon tu ibana umbagas taringot tu haluaon na di bagasan dohot na marhitehite Jesus Kristus i. Dalam rangka pangebation di huria na marserak dohot na jongjong ala ni pangaleleon i (pat.9:32), na mian do Apostel Petrus hatiha i di huta Joppe, di bagas ni si Simon sipauli hulinghuling na maringanan di topi laut. Taringot tu si Simon on, dungkon ni goar dohot ulaonna ndang adong be na binoto. Alai ra, sahalak Kristen do ibana na manjangkon si Petrus tu jabuna. Diargai si Kornelius do haroro ni si Petrus i, didok do: “Denggan do antong dibahen ho, ala ro ho.” Nda boi do si Petrus i manjua ro? Sarupa tu angka donganna, nda boi do ibana torus marsitiopan tu pingkiran na ojak di hajahudion gabe so olo marsiajar sian alatan songon na tinaringotan di ginjang i? Sahat tu convent ni angka apostel songon na tarjaha di Ul.15, tumorop dope sian na porsea di huria na parjolo i na sai marsitiopan tu pingkiran i. Ala ni i, molo pintor boi haruar si Petrus sian i, tung na marlapatan situtu do i tu harararat ni Barita na Uli i; na patut argaan do i jala halashonon. Na parpudi didok: “Nuaeng pe, nunga pungu hami saluhutna dison, di jolo ni Debata, tumangihon saluhutna na nidokhon ni Tuhan i tu ho.” Pos situtu do roha ni si Kornelius di haroro ni si Petrus i. Ala ni i tibu do ibana mangarade, dipapungu angka dongan dohot alealena (ay.24) manjangkonsa. Ra, nasida pe tong do naung tarrajum tu na manghabiari Debata jala dohot umbege barita taringot tu Jesus Kristus i. Dihangkung si Kornelius do na sisada kehadiran do nasida sude, i ma na marpungu di jolo ni Debata; sisada sangkap, i ma na naeng manangihon na nidok ni Tuhan i tu si Petrus. Manang di dia dibaritahon hata ni Debata, hadir do Debata disi; jadi, angka halak na manangihon i na marpungu di hadirat ni Debata do i, nda tung di adopan ni jolma manang parjamita i sambing. Ala ni i, ingkon tu Debata do buhaonna rohana, jala hataNa do naeng tangihononna. Sikap i do na hinangoluhon ni si Kornelius dohot angka donganna dison, ai ndang didok nunga pungu hami saluhutna di jolom, jala patorang ma tu hami an dohot on, alai nunga pungu hami di jolo ni Debata laho manangihon manang na dia ma na naeng dohonon ni Tuhan i.

Umbege i didok si Petrus ma: “Nunga tangkas dapot rohangku, na so siida bohi Debata.” Luhut na masa i dibereng ibana do songon partanda na tangkas paboa na so mardingkan (pilih kasih/memihak) Debata tu manang na ise pe. Songon naung niarbis di jolo i, ala ni pamilliton ni Debata, dirajumi Israel do na holan Debatanasida do Debata, ndang dohot Debata ni halak na asing. Sadalan tusi, didok rohanasida, holan nasida do na hinombaran ni Debata, na niasian dohot na pinasupasuNa, jala holan nasida do parjambar di haluaon i, ndang dohot anggo na leban. Alai – sahali nari – di na masa i diida si Petrus do na so sintong i. Dos do sude jolma, Jahudi dohot na so Jahudi, rap pardosa jala ndang dapot pujion ni Debata agia ise pe sian na dua i, ai ndang lumomo roha ni Debata mida Jahudi pardosa sian parbegu pardosa (pat.Rom 3:10, 23). Alai di duansa do dipadiri Debata asi ni roha na paluahon i. Peluang tusi sarupa do di ganup halak, ai na marpangguruan do i tu sikapna be taringot tu Barita na Uli i.

Rancangan Homiletis

Mangihuthon angka na bisuk di ilmu-ilmu sosial, di ganup bangso angka na tartanda di hasiangan on sai jumpang do na ginoar etnocentrisme, i ma pingkiran na mangarajumi na nasida do pusat ni nasa na adong. Sumurung do nasida dirajumi, tumimbo jala umbeteng; anggo angka na asing i dietong do i na tumoru. Hombar tusi, adat dohot hasomalannasida do na dirajumi dumenggan jala na umuli, ugarinasida do na dietong na humona tu nasa na margoar jolma. Tudos tusi, di na memaknai dohot menyikapi hajongjongannasida songon bangso na pinillit ni Debata, dirajumi halak Israel do angka parbegu na ramun jala na so ias. Ala ni i, subang bolon do di nasida mandongani manang manopot halak parbegu jala ndang jadi nasida mamparsaorhon bangso sileban di paralealeon manang di partigatigaon, ndang jadi mangido agia aha pe sian nasida, ndang jadi manamuei, ndang jadi mamongoti bagasna jala ndang jadi rap mangan dohot nasida. Motif na umbagas ni bangko i, i ma pingkiran na mandok na holan Debatanasida do Jahowa i, ndang dohot Debata ni bangso na asing; holan nasida do na hinombaran ni Debata, na niasian dohot na pinasupasuNa, jala holan nasida do parjambar di haluaon na pinatupaNa, ndang dohot bangso sileban.

Pingkiran sisongon i sai jumpang do di ganup tingki. Di tonga ni halak Kristen manang huria rupani, sai adong do halak na mangarajumi na dirina do na umburju, punguannasida do na dumenggan, hurianasida do na umporsea jala na umbadia sian na asing. Ndang olo i mardomu tu saluhut halak, alai dibolati do parsaoranna holan tu angka na dirajumi dos dengganna dohot badiana dohot ibana. Angka halak na songon i, marsasahalak manang marsasapunguan cenderung do i manutup diri jala mansai ringgas pahatahatahon dohot manguhumuhumi na asing. Di tonga ni masyarakat dohot bangso pe sai jumpang do tong na songon i. Di na deba, dibereng do peak ni hasurunganna i di status sosialna, di na deba di hamoraonna, di na deba nari di hapistaranna, jala di na deba nari muse di hatoroponna dohot angka na asing. Taringot tu na nidok parpudi i, nda i na taadopi jala taparungkilhon nuaeng di Indonesia on? Adong sian donganta sabangso angka na mangasahon toropna mangarajumi na nasida do na marhak manontuhon na denggan dohot na roa di Indonesia on. Sai hira nasida sambing do nampuna Indonesia on, ndang dohot angka na asing; sai hira nasida sambing do na mamparjuanghon dohot nampuna kemerdekaan i, ndang dohot hita. Hape sasintongna rap bona ni pinasa manang sambulonta do Indonesia on. Ndang adong hita panginsua dison, na torop manang na otik, rap do hita marnampunahonsa. Rap negaranta do negara on, ai dohot do hita pajongjonghon, dohot mampartahanhon, dohot mangisi marhitehite pembangunan. Sejarah nunga mambuktihon hasatiaonta tu bangso on, ai ndang hea hita ala ni haporseaon manang hakristenonta martahihon na roa taringot tu bangso manang memberontak tu negara on.

Mulak tu turpukta ari on, di bona ni sejarah ni huria i, sisean ni Tuhanta Jesus pe ndang pintor malua sian etnocentrisme ni hajahudion. Ala ni i, atik pe mansai torang do patik ni Tuhanta i mandok asa gabe sitindangiNa nasida di Jerusalem, di Judea, di Samaria sahat ro di ujung ni tano on, ndang pintor barani nasida mamaritahon Barita na Uli i tu ruar ni hajahudion. Alai ndang boi torus songon i. Marhite alatan diajari Debata do si Petrus asa malua sian sikap berpikir dohot sikap bertindak na ojak di etnocentrisme ni hajahudion i. Tutu, dung marsiajar ibana sian Tuhan i, muba do cara berpikir dohot cara bertindakna, ai ndang dirajumi be sipelebegu i na ramun manang na so ias. Ala ni i, di na ro suruan ni si Kornelius, sahalak parbegu na manghabiari Debata manjou ibana, dijangkon do nasida jala ditamuei; dung i, ditopot ibana tu jabuna, diparsaorhon songon dongan na dos. Sian parsaorannasida i lam diantusi si Petrus do paboa na so siida bohi Debata. Dos do sude jolma di adopanNa, Jahudi dohot na so Jahudi, rap pardosa do i jala ndang dapot pujion ni Debata sada pe sian nasida. Alai di duansa do dipadiri Debata asi ni roha na paluahon i. Peluang tusi sarupa do di ganup halak, ai na marpangguruan do i tu sikapna be taringot tu Barita na Uli i. Ala ni i, ndang adong alasan so mamaritahon Barita na Uli i tu ruar ni hajahudion. Tutu do, marhinorhon situtu do hamubaon ni si Petrus i tu sikap ni huria i, ai ihut tusi mardalan ma ulaon sending na lam taratur tu angka sipelebegu jala ditotophon di konvent ni angka apostel di huta Jerusalem.

Pingkiran i ma na mansai ringkot suan di roha dohot di pangalahonta. Debata ni saluhut do Jahowa i jala ndang siida bohi Ibana. Ndang dihombari jala dijangkon Ibana manang ise holan ala ni punguanna, jala ndang dipasiding manang ditulak agia ise pe holan ala ni aliranna. Ditangihon do tangiang ni ruas ni huria dia pe asal dihaburjuhon jala diingot do asiasi ni na sian denominasi dia pe asal dipasahat sian denggan ni rohana. Ndang dibolati asi ni roha dohot pasupasuNa tu angka na manghabiari Ibana jala mangulahon hatigoran. Tau sipaingot ma i di hita asa unang mangarajumi diri lobi sian na asing, isara na mandok na holan di hurianasida do adong silehonlehon ni Tondi Porbadia jala holan nasida do na manjalo pangantusion taringot tu hasimoon ni haluaon. Jala songon sitindangi ni Barita na Uli i dipaingot do hita asa unang mamolati panindangion dohot panghobasionta holan tu sapunguan halak, isara dongan sahuria manang dongan sabangso. Konsumsi ni sandok hajolmaon do Barita na Uli i, na dipadiri Debata bahen haluaon ni angka pardosa sudena. Dung i, sian sisinta songon panangihon, dipaingot jamita on do hita asa unang manutup diri, ai Barita na Uli dohot pangantusion taringot tu haluaon ndang dipasahat Debata i tu jolma di bagasan kesendirianna, alai di bagasan pardomuan ni ganup tu huria i do. Dohot hata na asing, ndang adong hakristenon pribadi, hakristenon hatopan do. Na boi sahat do jolma tu haporseaon dohot haluaon di bagasan dohot marhitehite huria i, marhitehite panindangion dohot pangajaran, marhitehite parjamitaon dohot panghobasion sakramen na hinobashon ni huria marhite angka parhalado na jinou jala na pinabangkit ni Debata di bagasan dohot marhitehite huria i. Si Kornelius on ma rupani, hombar tu hatontuan dohot parsuru ni Debata ingkon jouon jala tangihononna do hataNa marhite si Petrus asa sahat tu pangantusion dohot tu haluaon i sandiri. Laos sisorminhononta ma i luhut di parsaoran dohot parngoluonta songon warga ni masyarakat, bangso dohot negaranta. Mardomu tu na nidok di jolo ondeng, asiasi ni Debata do kemerdekaan ni bangsonta on, pasupasuNa do negaranta on. Sitangianghonon jala siparjuanghononta do asa sude warga ni bangso mandai pasupasu di bagasan kemerdekaan i, unang holan deba isara na tumorop manang angka na maruntung gabe halak na maradong, gabe pemimpin, gabe pejabat manang gabe koruptor.

jkt.21.08.2010/mvs

Tidak ada komentar:

Posting Komentar