1.07.2011

Taon Parhuriaon

TAON PARHURIAON, TAANTUSI DOPE LAPATANNA?


Taon parhuriaon, i ma parture ni parngoluon parhuriaon manang hakristenon naung terlembagakan di bagasan sada taon. Parjolo sahali na marhahonaan do i tu parpunguan manang parmingguon (peribadahan) siganup minggu. Hombar tusi laos digoar do i taon liturgi. Songon na taboto, parmingguon ni halak Kristen ndada na marujung i di inganan dohot di tingki parmingguon i sambing, alai na manalpui do i tu na opat dorpi ni gareja i jala manorusi tu inganan dohot tingki na umbidang. Dohot hata na asing, angka ende na niendehon ni huria di parmingguan i, tangiang na tinangianghonna, bagabaga na jinalona, jamita na binegena dohot angka na asing siboanonnasida do i mulak, sihangoluhonon jala siamenhononna be di hangoluanna ariari. Ala ni i do asa nidok na parture ni parngoluon parhuriaon manang hakristenon naung terlembagakan do taon parhuriaon i.

Mamungka do taon parhuriaon i di Minggu Advent jala marujung di Minggu Ujung ni Taon Parhuriaon. Na tarbagi do i tu manang piga buhu ni tingki, i ma:

1. Advent, sian Advent-1 sahat ro di Advent-4.
2. Natal manang Parningotan di hatutubu ni Tuhan Jesus, sian 25 Desember sahat ro di 5 Januari. (Di 24 Desember bodarina, marpungu do halak Kristen mamestahon Natal. Na marbonsir do i sian pangantusion ni bangso Israel taringot tu pargontian ni ari. Mangihuthon bangso i, jala i do nang anutan ni Bibel, pukul 6 botari do pargontian ni ari. Jadi, hombar tu pingkiran i, pukul 6 botari ni ari 24 Desember nunga masuk i tu 25 Desember. Gabe marpungu ma halak Kristen disi mamestahon Natal i. Tar songon patujolona ma i. Laos songon i do nang taringot tu parpunguan 31 Desember; pukul 6 botari ni 31 Desember, mangihuthon pingkiran i nunga masuk 1 Januari. Taringot tu 1 Januari manang Taon Baru i ndang sada ombas na manontuhon i di buhu ni tingki di taon parhuriaon i. Dohot hata na asing, ndang adong tingki Taon Baru di Taon Parhuriaon, alai bagian ni Natal i do Taon Baru i, i ma parningotan di ari parsunaton manang habobongot ni Jesus Kristus tu gomgoman ni patik asa ditobus hita angka na ginomgoman ni patik i asa tajalo ruhut paramaon (Gal.4:4-5). Ala ni i, sasintongna ndang adong Minggu dung Taon Baru; molo tung adong minggu di parholangan ni Taon Baru tu Epiphanias, Minggu Paduahon dung Natal do goar ni i).
3. Epiphanias, sian 6 Januari sahat tu manang na piga minggu na mangihut tusi.
4. Passion Parjolo, sian Septuagesima sahat ro di Estomihi.
5. Passion, sian Invocavit sahat ro di Jumat Agung.
6. Paskah dohot tingki Haheheon, sian Pesta Paskah sahat ro di Rogate.
7. Hananaek dohot tingki Hananaek, sian Pesta Hananaek sahat ro di Exaudi.
8. Pentakoste.
9. Trinitatis, sian Minggu Trinitatis sahat ro di Minggu Ujung ni Taon Parhuriaon. (Di deba huria, digoar do i tingki Pentakoste, ndang Trinitatis).

Ndang dos, alai paasingasing do warna ni parmingguon di angka buhu ni tingki i. Asing do rupani introitus dohot tangiang di Minggu Septuagesima sian di Minggu Palmarum, asing ende di tingki Advent sian di Epiphanias; asing turpuk dohot ondolan ni jamita di Passion sian di Trinitatis. Dung i, songon na nidok nangkin, ala na di parmingguon i do siboanon ni ruas ni huria i jala sihangoluhononna di hangoluanna ariari, laos warna ni parmingguon i ma na gabe warna ni parngoluon dohot panggulmiton hakristenonna ariari. Luhutna i diatur ma i di Agenda, di Buku Ende dohot di Almanak. Taringot tu sasudena i, ndang apala adong ganggu ni roha, sude dope hita umbotosa. Alai boha do taringot tu pangulahonna?

Sahat tu angka ombas parmulaan ni hapanditaonniba, di angka huria manang ressort na binolus disubanghon halak dope marpesta di angka tingki passion. Manang na pesta aha pe i, pesta adat manang pesta huria, ndang adong na mangulahon. Sian i ma tarida na marlapatan jala marhataridaan do peribadahan na hombar tu taon parhuriaon i di ngolu ni huria i. Nuaeng, ndang adong be na marningot i. Unang be ruas, gari huria adong do na marpesta di angka tingki Passion. Marpesta pembangunan rupani di Minggu Invocavit, mameakhon batu ojahan (MBO) di Minggu Okuli, mangompoi gareja di Minggu Letare, manang marjubileum di Minggu Palmarum. Dioloi pandita do i, ditolopi praeses jala diuluhon Ephorus. Hupaihutihut di angka tingki na parpudi on, ndang sai apala ende na topet tu sada buhu ni tingki di taon parhuriaon be na dipillit jala na diendehon di angka parmingguanta. Di sada minggu Epiphanias rupani, hea do huida ndang adong nanggo sada ende Epiphanias. Di ari 26 Desember 2010, marminggu do ahu di sada huria. Pesta Natal-II dope i na tongon di ari Minggu. Sian na pitu ende di Minggu i, holan dua nama Ende Natal; asing ni i dibuat dua sian Ende Ari Minggu, sada sian Ende Hasesaan ni Dosa, sada sian Ende Parungkilon dohot sada sian Ende Ulaon Sending. Mansai tarhirim do ahu na marminggu i, ndang sejahtera ai naeng marende Natal dope ahu hatiha i. Ala ni hatarhirimonhu, holan tingki na mangendehon Ende Natal i do ahu dohot marende; di na lima nari ndang dohot, alai hohom. Tamba tarhirim dope ahu, ai parjamita di ari i pe ndang be mangondolhon Natal; hira na marjamita di parmingguon na somal nama. Taringot tu na parpudi on, ndang holan pengalaman na sahali i non i, alai nunga tung rangkak hubege parjamita di hurianta na olo manaringoti dohot pahombarhon jamitana tu goar ni sadasada minggu. Boasa boi masa na songon i?

Ninna roha, ragam do sibonsirina. Alai apala na huholsohon, adong do i na tinumpahan ni angka na sasintongna nian sipahot ruhut na denggan di tongatonga ni huria. Na parjolo, i ma Impola. Di Impola nunga diparade angka ende dohot agenda sipangkeon di ganup minggu. Di roha ni na deba, nunga gabe patik i di sandok HKBP, ingkon i do pangkeon di ganup huria, ndang boi na asing. Uju di Pearaja dope ahu, di sada LPP-III didok sada halak calon pandita do na mansai muruk do ninna parhalado molo digonti sada pe sian ende na di Impola i. Ndang huboto manang na ise na manontuhon angka ende i. Alai na hupaihutihut, ndang apala sahalak na tarihot tu Taon Parhuriaon nasida. Na hudok di ginjang i ma hataridaanna, di Minggu Epiphanias ndang adong dipillit Ende Epiphanias; di Natal-II holan dua nama Ende Natal. Mardomu tusi hea do hudok tu na menangani Impola i asa unang be dibahen disi parture ni paragendaon siganup minggu, ai gabe losok jala gabe so diboto angka pandita be mamillit ende na hombar tu warna ni liturgi manang Taon Parhuriaon, alai ndang dioloi. Na paduahon, Almanak. Di angka tingki na parpudi on, nunga dibahen tema/topik ni ganup minggu di almanak ni hurianta. Sahat tu taon 2008, mamungka Epiphanias sahat tu Trinitatis, dohot Advent laos goar ni minggu i do tema/topik ni ganup minggu. Topik ni Minggu Rogate rupani, laos Rogate do; topik ni Pentakoste, laos Pentakoste; topik ni Minggu Advent-1, laos Advent-1. Dung pe Minggu 1 dung Trinitatis sahat ro di Minggu Ujung ni Taon Parhuriaon asa dipangke angka topik na tertentu isara pemuridan, kekerasan, mentalitas warga, reformasi dohot na asing. Alai mamungka 2009 torus tu nuaeng, angka minggu na margoar hombar tu Taon Parhuriaon pe nunga dibahen martopik. Susana, ndang sai hombar goar ni minggu i tu topik i. Rupani, 17 Mei 2009, Minggu Rogate, topik: Marpangulahi Roha ni Debata; 14 Pebruari 2010, Minggu Estomihi, topik: Marparange na Denggan; 27 Maret 2011, Minggu Okuli, topik: Pelehon ma Ngolum tu Debata. Ninna rohangku, nunga tung na maol padomuhon topik i tu goar ni minggu i sadasada. Ndang huboto manang na ala ni maolna padomuhon gabe torop parjamita na so pola manaringoti sada pe sian na dua i; goar ni minggu i dilupahon, topik na di Almanak i pe ndang ditaringoti. Adong do otik na manaringoti, alai holan sada; ia so goar ni minggu i, ba topik i. Di deba huria, dijaha do di Tingting goar ni minggu dohot topik i. Manang na dia sangkapna disi ndang binoto, ai so adong pola hatorangan taringot tu pardomuan ni na dua i.

Didok roha nian, molo ingkon martopik, naeng ma hombar topik i tu goar ni minggu i. Molo hupamanat do topik ni angka minggu Epiphanias di Almanak 2011, terkesan do ahu na so adong nanggo sada sian i na diojakhon tu tafsiran ni ganup turpuk, alai sae do holan tu panjahaon sisambolus, jala ndang adong agia otik kesungguhan mangalului pardomuan ni topik i tu Taon Parhuriaon manang Epiphanias. Godangan do topik i na marrumanghon didache, na mangondolhon ulaon sipatupaon ni jolma, holan sada do na marrumanghon kerugma na mangondolhon ulaon naung pinatupa Debata. Hape Epiphanias i kerugma do i, ndang didache; ulaon ni Debata do i, ndang ulaon ni jolma. Aut borhat na mambahen topik i sian tafsiran ni ganup turpuk, porsea do ahu godangan do sian i na marrumanghon kerugma jala i do na hombar tu Epiphanias. Jadi, sahat tu tingkat na tertentu, almanakta i ndang be manuanhon pangantusion taringot tu Taon Parhuriaon.[Mardommu tusi laos naeng dohonon do dison, di susunan ni perikope mingguminggu Epiphanias 2011 i, songon na marputorputor do pardalan ni hapapatar ni Jesus na tubu na taingot jala tahalashon di Natal na salpu i. Tapamanat ma rupani, di Minggu 9 Januari (Mat.4:12-17) nunga dipungka Jesus papatarhon hamessiasonNa marhite na mamillit Kapernaum gabe pusat ni pangulaonNa; di Minggu 16 Januari (Joh.1:43-51) diuduti ma muse papatarhon hamessiasonNa i marhite na mamillit siseanNa na parjolo. Alai di 23 Januari (Mat.2:1-12) mulak muse tu haroro ni parroha sian Purba. Dung i, di 30 Januari (Joh.2:1-12) dipapatar hamessiasonNa marhite na patupa aek gabe anggur di huta Kana. Dung i di ari 6 Pebruari (Mat.8:5-13) pintor mangangkat ma tu periode pertengahan ni masa hapapatar dohot pangulaon ni Jesus, i ma na pamalumhon sahit ni naposo ni induk ni soldadu, jala di 13 Pebruari (Mrk.1:9-15) marputor muse tu bona ni hapapatar ni Jesus. Sala? Ndang nian, ai sude perikope i angka turpuk na hona tu Epiphanias do i. Alai manang na boha pe didok, ndang unur be hilalaon pardalan ni Epiphanias i, alai marputorputor, margellokgellok. Ndang dumenggan molo dipungka nian sian Mat.2:1-12 dung i Mat.4:12-17; diuduti muse tu Mrk.1:9-15 dung i Joh.1:43-51 jala dipaujung marhite Joh.2:1-12 dohot Mat.8:5-13?. Marhite na songon i nda gabe unur ma hilalaon pardalan ni hapapatar ni Jesus i sian hametmeton/haposoposoonNa tu periode pamungkaan torus tu periode pertengahan?]

Molo songon i torus, unang pola longang rohanta molo lam so diantusi halak be lapatan ni Taon Parhuriaon, jala unang pola tarsonggot hita molo lam rarat songon naung gabe polemik di torop face booker di taon na salpu i na marpesta Natal so di tingkina, i ma di Advent bahkan songon na hea niida di sada huria, marpesta Natal di ujung ni Taon Pahuriaon, i ma di bodari ni ari Sabtu andorang so Minggu Advent-1. Di gareja ni HKBP do i masa jala diuluhon sahalak pandita ni HKBP. Ala ni i, ra, ndang na masalpuhu molo husungkunhon: Taon Parhuriaon, taantusi dope lapatanna?

jkt.09.01.2011/mvs

1 komentar:

  1. Mansai toho hian amang. Unang so hadomuan ni topik tu warna ni parmingguon, bahkan jotjotan nama binege jamita naso mampardomuan tu ayat ni jamita di minggu i.
    Di pemahaman niba namansai otik taringot tu taon parhuriaon, dihialala roha do na ingkon adong hubungan ni jamita sisadarion tu minggu na naeng ro (pasti didalamnya ada konsep pengajaran utk pertumbuhan). Alai tung mansai jarang do boi begeon angka jamita ni parjamita na mangondolhon hubungan ni jamita di minggu na salpu tu minggu sadarion. Gariada tahe, tung apala hubungan ni ayat2 na ganup ari dipangido tjaha siganup ari dang hea boi antusan hubungan na di minggu i. Jojjot tubu dipingkiran, atik na so hea do parjamita i manjaha almanak si ganup ari, baliksa ra, tung parade jamitana pe ra, atikna manogot-nogot i nama di jaha andorang so tu gareaja.
    Kecenderungan na asing muse, dung na mansai godang angka panditanta di parserahan on na pamalohu maebahasa asing, gabe jotjot angka istilah2 manang bahasa asing tarbege di angka jamitana, nangpe so adong hubunganna, bah lobi-lobi songon pangajar di kuliah.
    Anggiat ma marhite soso-soso muna on, diparrohahon angka panditanta on. Ai tung mansai mendasar do nihilala nasinurathon muna on, songon impola ni parhuriaon HKBP. Anggo so marojahan tu angka warna, manang tona jamita sipasahatonna di ganup minggu, ra satongkin nari holan goar nama hkbp i, angko isina dang niantusa be.
    Horas

    BalasHapus