7.06.2010

06 Trinitatis

SERMON JAMITA TU MINGGU 06 DUNG TRINITATIS, 11 JULI 2010
Jak.5:1-6

Patujolo

Taringot tu si Jakobus na targoar naposo ni Debata dohot Tuhan Jesus Kristus (1:1) na manurathon surat on hira so adong do na binoto. Ise, di dia jala sadihari ibana mangula, ndang torang. Sian isi dohot hata gorikna na lancar, disura roha ni angka sipatorang hata ni Debata paboa sahalak na marwibawa do ibana, na tubu jala na mangolu di ruar ni tano Palestina. Surat on praktis do, marisi godang sipaingot na bersifat umum jala na jongjong sandiri. Ndang adong disi uraian na sistematis taringot tu sadasada pokok teologi manang dogma na marhahonaan tu situasi ni sadasada huria. Ala ni i tarrajum do surat on tu surat hatopan manang katolik (umum). Adong do na mandok (ndang pasti!), na surat Jahudi hian do on na pinangke jala na niisi ni panurat dohot jiwa Kristen. Arga do surat on di huria, ai tangkas do diondolhon hasadaon ni haporseaon dohot pangulaon. Haporseaon ndada sada teori haluaon na abstrak, pangalaho na marhinorhon do na marhataridaan di pangalaho dohot di parngoluon siapari. (Alai adong do ama ni huria, songon si Origenes, Eusebius dohot Martin Luther ndang pola mangargahon surat on).

Disura roha, na mangolu jala mangula do panurat on di tonga ni masyarakat na hurang parduli di keadilan sosial, ai mulahulak do ibana paingot sahat tu na mengecam angka na mora (ida rupani 1:9-11; 2:1-7; 4:13-16). Nunga marhinorhon i dohot tu ngolu ni huria, ai di parpunguannasida nunga masa na memperlakukan sasahalak hombar tu sinadonganna, i ma na patujolo jala mamparsangapi angka na mora, alai papudi jala paleahon angka na pogos.

Hatorangan

Di Novum Testamentum Graece (Padan na Imbaru di Hata Gorik) dipungka do turpuk on marhitehite age nun, mandok nuaeng pe (go to now/jadi sekarang), alai ndang tarida i di salinan na marhata Batak. Somalna, molo dipangke komposisi sisongon i, ala na adong do pardomuan ni naung tinaringotanna di jolo tu na naeng taringotanna dope. Songon i ma dison, na marpardomuan do turpuk on tu 4:13, i ma na taringot tu halak angka na naeng laho tu kota martigatiga dohot mangomoomo sataon lelengna. Sian ayat na mangihut tusi, torang do, na tahinasida sandiri do i so pola marpaima manang marpanungkun di lomo ni roha ni Debata. Songon i do jotjot angka na tarihot tu arta, pangomoan i do na gumodang maggohi rohana; manang na boha carana jumpangan i jala sian ise i dijalo ndang pola gabe parsoalan. Mardomu tusi ma didok dison: “E hamu angka na mora, tumatangis ma hamu jala mangangguhi managam haporsuhon na naeng songgop tu hamu.” Angka ise do i? Ndang sude na mora, holan na mora na tertentu do. Ndang dosa hamoraon, alai mansai godang do hajahaton humaliang hamoraon. Cara ni halak mangalului, mangantusi dohot menyikapi hamoraon i do mambahen i, ndada hamoraon i sandiri. Tontu do, di huria dohot masyarakat satingkina, sai adong do ditanda panurat on angka na mora na songon i, jala angka i ma na parjolo hahonaan ni pinsangpinsangna on. Alai manang na di dia jala sadihari pe jumpang na mora na songon i, dohot ma i na pininsangna. “Tumatangis ma hamu jala mangangguhi,” ninna. Somalna nian, halalas ni roha dohot pariaiaon do na manggohi ngolu ni angka na mora. Ndang hinata, ai tuk do sinadonganna manutupi nasa na hinaporluhon dohot manggohi na hinalomohon ni rohana be. Alai na songgop ne ma haporsuhon, tingki na so adong be guna dohot lapatan ni hamoraon i. Sadihari ma i? Godangan kemungkinan, ari uhum sogot do na nidokna. Di huria na parjolo i, mangolu do panghirimon na tibu do ro Kristus i paduahalihon. Apostel Paulus ma rupani, di mulana dihaporseai do na di ngoluna dope i masa (pat.1 Tes.4:15 duu). Ndang haurupan jala ndang tarpalua arta dohot hamoraon i agia ise pe di ari i, ai na laho salpu do i rap dohot portibi on. Ala tibu nama i masa, digombarhon ma dison naung sedang mengalami proses pembusukan hamoraonnasida angka na godang i, sedang ngitngiton ia ulosnasida angka na lamot i, jala sedang tasihon sere dohot peraknasida angka na marhillong i manuju tu kehancuranna. Na gabe sitindangi ma i taringot tu ngolunasida sandiri. Songon artanasida i, ngolunasida pe naung sedang mardalan do manuju tu kehancuran, tu hamatean na saleleng ni lelengna. Sahali nari, ala hatop nama i masa, tardok na so marguna nama ulaonnasida na papungu hamoraon i. “Dipapungu hamu do arta di angka ari na parpudi,” ninna.

Na boha do huroha angka na mora i umbahen tung songon i paminsang ni panurat on di nasida? Aha do naung binahennasida? Di jolo nunga nidok, cara ni jolma mangalului, mangantusi dohot menyikapi hamoraon i do na manghorhon godang hajahaton humaliang hamoraon i. Songon i ma didok dison, dilului angka na mora i do hamoraonna i antara lain marhitehite na mandobo upa ni pangula manang panabi na manggotil parbue ni haumana. Di halak Israel, ingkon laos di ari pangulaon i do gararon upa ni pangula, jala tung na so jadi do i tahanon tu ari na mangihut (5 Mus.24:15; pat.Mat.20:8). Angka na pogos do pangula i, jala laos upana ari i do sihangoluhononnasida na sakeluarga di ari i. Tung na so jadi do upanasida i pogoon, ai doshon na manggotap dalan ni ngolunasida na sakeluarga do i. Molo masa na songon i, Debata sandiri do pangondiannasida, tu Ibana do na mora i mardabudabu. Ndang tagamon marsombusombu Debata taringot tusi, sai na uhumanNa do na mambahen na songon i. I do na diondolhon dison, maungaung do na nidobo ni na mora i, jala sahat tu pinggol ni Tuhan Debata Sebaot. Maungaung, mandok joujou (berteriak).

Angkup ni i, dipinsang dope angka na mora i ala ni pargadombusonna. Mangan minum nasida di lambung ni angka na pogos na hurangan di na saluhut. Songon na mora na marabithon surta na rara dohot haen na bontar na lamot na di umpama ni Tuhan i, ariari do ibana marlas ni roha godang, alai di jolo ni pintu ni bagasna i peakpeak do si Lasarus, gok baro do dagingna; dipangido rohana naeng manganhon ebaeba sian panganan ni na mora i, alai ro ma angka biang mandilati barona i. Ndang didok na diusir na mora i ibana, ndang didok na dimuruhi; alai dipasombu do songon i, ndang dipadulihon, ndang dibahen agia aha (Luk.16:19 duu). Asa molo gabe tu banua toru ma ibana dung mate, ndang ala ni dosa na binahenna, alai ala ni dosa na so binahenna do, ai na umboto na denggan hape ndang diulahon, na mardosa do ibana disi (Jak.4:17). Suman tusi ma angka na mora na martaringot di turpuk on, marsonangsonang nasida pasudahon na nidobona, marfoya-foya di bagasan kemewahan. So mamoto rohanasida, songon na pamokmokmokmokhon dirina tu pamotongan do nasida disi.

Di ay.6 ditaringoti dope sada nari na gabe sibonsiri ni sipaingot ni panurat on tu angka na mora i, didok: “Diuhumi dibunu hamu do Partigor i; ndang dialo Ibana hamu.” Siangkup ni na mandobo upa ni pangula songon naung ditaringoti di jolo i, somal do angka na mora paporsukporsukhon angka pangulana khususna, angka na pogos umumna. Adong do i ala ni salana, alai ndang tongtong songon i, tung na i do lomo ni rohana. Ndang dialo na pogos i nasida; siangkup ni na so adong hagogoonnasida, mabiar do nasida mangalo, ai sian na mora i do nasida mangolu isara marhite na mangomo upa, na mamola pinang manang na manginjam. Mangalului pamintorion marhitehite na mangalu tu paruhuman pe ndang sai marguna, ai tuk do hagogoon ni na mora i mampartahanhon dirina bahkan manghuasoi paruhuman. Alai na manarik roha, ‘partigor’ dison disurathon do di bentuk tunggal manang singular. Di hata Gorik didok ton dikaion, lapatanna the just/the just one/the just man/orang yang benar itu. Songon i do nang ‘ibana’ tong do singular. Gabe dipaingot i do hita tu Kristus Jesus na targoar Partigor (pat.Ul.7:52). Diuhum jala dibunu parhuaso ni portibi on do Ibana, ndang mangalo, alai hohom songon birubiru na tinogu tu pamotongan, tung na na so dibuha do pamanganNa (pat.Jes.53:7). Tapamanat ma rupani, di salinan na marhata Batak dipangke do tu na dua i leter na balga. Boha tutu, ise do partigor na niuhuman jala na binunu na nidokna dison? Songon na nidok di ginjang i, angka na pogos do i, na porsea di Kristus i. Ringkot do botoonta, anggo di mulana toropan na pogos do na parjolo manjangkon Barita na Uli i, angka hatoban, na oto, na teuk jala na pinalea ni portibi on (pat.1 Kor.1:26-28). Di paruhuman dohot pamunuon tu na porsea i diida panurat on do na songon na diulahi do paruhuman dohot pamunuon na tu Kristus Jesus, Partigor i. Nda Ibana sandiri do mandok: “Nasa na binahenmuna tu sada sian anggingKu angka na metmet on, na tu Ahu do i dibahen hamu?” (Mat.25:40, 45), jala tu si Saulus (Paulus) na paburuburu halak Kristen i didok: “Saulus, Saulus, boasa leleanmu Ahu?” (Ul.9:4). Ndang lias sian uhuman manang na ise pe na manguhumi jala mamunu na porsea, alai sai na uhuman ni Debata do i. Ndang di portibi on, di ari uhum sogot. Na tama habiaran do i, asa diboto ganup manang songon dia do ibana mangalului dohot mamangke artana hombar tu lomo ni roha ni Debata.

Rancangan Homiletis

Arta dohot hamoraon, mansai ringkot jala arga do i di jolma, ai i do sada na mandukung jala mangalehon lapatan di ngoluna. Ala ni i pola do dibereng na deba i songon sinonim ni hangoluan. Di sada umpama Batak rupani didok do: “Mutu siborok mangalului guluan, mutu roha ni jolma mangalului hangoluan,” lapatanna marusaho sian nasa roha dohot gogona mangalului hangoluan. Sasintongna nian ndada hangoluan i niluluanna, hepeng do manang arta asa adong hangoluhononna. Di hata Indonesia pe tartanda do pandohan mencari nafkah. Sada do urat ni hata nafkah dohot nafas, lapatanna hosa. Alai ndada na mandok na hosa niluluanna, tong do hepeng manang pansamotan asa adong panungkol ni ngoluna. Ndang masalpuhu molo nidok, molo so adong arta, ndang adong ngolu. Ala ni i sai marusaho do jolma mangalului arta i. Lam tu godangna artana, lam mamora ibana, dirajumi lam tu murana lam tu sonangna ma ibana mangolu. Di hita halak Kristen pe, ringkot jala arga do arta dohot hamoraon. Alai boha ma hita menyikapi i, mangalului, papunguhon dohot mamangke? Marojahan tu turpuk ari on, adong dua na boi dohonon.

Na parjolo, mangantusi na laho salpu do arta dohot hamoraon i raphon portibi on. Disura roha, na mangolu jala mangula do si Jakobus di masyarakat na hurang parduli di keadilan sosial, ai di suratna na songon i jempek pola do opat hali ibana paingot jala maminsang halak na gulut di arta, angka na mora na tarihot tu sinadonganna, jala na holan manarihon dirinasida sambing. Bangko i nunga bongot dohot tu huria, ai di parpunguannasida nunga masa na memperlakukan halak hombar tu haadongonna, na patujolo jala pasangaphon na mora, alai papudi jala paleahon na pogos. Mardomu tusi didok si Jakobus do: “E hamu angka na mora, tumatangis ma hamu jala mangangguhi managam haporsuhon na naeng songgop tu hamu.” Somalna nian, halalas ni roha dohot pariaiaon do na manggohi ngolu ni angka na mora. Ndang hinata, ai tuk do sinadonganna manutupi nasa na hinaporluhon dohot na hinalomohon ni rohana be. Alai na songgop ne ma haporsuhon, tingki na so adong be guna dohot lapatan ni hamoraon i. Sadihari ma i? Godangan kemungkinan, ari uhum sogot do na nidokna. Di huria na parjolo i, mangolu do panghirimon na tibu do ro Kristus i paduahalihon. Si Paulus rupani, di mulana dihaporseai do na di ngoluna dope i masa. Ndang haurupan jala ndang tarpalua arta dohot hamoraon i agia ise pe di ari i, ai na laho salpu do i rap dohot portibi on.

Tau sipaingot ma i di hita asa unang mangojakhon manang mangarahuthon ngolu dohot panghirimanta tu arta dohot hamoraon. Atik pe pinarhatopot, na sada sian tungkol dohot na mangalehon lapatan ni ngolu do arta dohot hamoraon i, ingkon laos ondolhonon do na sintap ni ngolu tano on do guna dohot lapatan ni haadongonna. Didok sada pandohan: “Baju hamatean i ndang marsangku.” Sintong do i. Baju hamatean ni halak Batak rupani, ulos do, saput. Taboto be do, ndang marsangku ulos i. Laos songon i do kain kafan, baju hamatean ni donganta parugamo na asing, tong do ndang marsangku. Na marlapatan ma i, ndang marsiboanon be jolma tu balik ni hamatean i. Hepeng rupani, ndang ringkot be, ndang marguna. Sangku do inganan ni hepeng. Ala so marguna be, ba ndang dibahen be ingananna. Manang ise na mangojakhon jala mangarahuthon ngolu dohot panghirimanna tu arta dohot hamoraon, na mangojakhon jala mangarahuthon tu na so manahan do i jala na laho salpu. Ndang buni alai di mata do hasasalpu ni angka i. Tarida do rupani na ngitngiton ulos i, tasihon ia perak dohot sere i, manuju kehancuranna. Na gabe sitindangi ma i taringot tu angka na mangojakhon jala mangarahuthon ngoluna tusi. Songon arta i, ngolunasida pe na sedang mardalan do manuju kehancuranna, tu hamatean na saleleng ni lelengna. Ari uhum sogot i do papatarhon i. Ndang haurupan jala ndang tarpalua arta dohot hamoraon i manang na ise pe di ari i, sai na salpu do i rap dohot portibi on. Ala ni i tapamanat jala tahangoluhon ma na mangihut on:

Na paduahon, mangalului jala mamangke hamoraon i hombar tu lomo ni roha ni Debata. Aha do alana songon i paminsang si Jakobus di angka na mora i? Caranasida mangalului dohot mamangke hamoraonna i do. Dilului nasida do i di ruar ni lomo ni roha ni Debata, i ma na mandobo upa ni pangulana. Hajahaton na balga do i. Angka na pogos do pangula i, jala holan upana i sihangoluhononnasida ariari raphon donganna na saripe. Jadi, doshon na manggotap dalan ni ngolu ni angka pangula i do nasida disi. Angkup ni i, dipinsang do angka na mora i ala ni pargadombusonna, ai mangan minum nasida di lambung ni angka na pogos na hurangan di na saluhut. Dung i muse, dipinsang do nasida ala diuhum jala dibunu nasida do partigor so ada alana.

Pangalaho na songon i mansai jotjot do masa nang di tingki on. Ndang maol dioran halak na mangalului jala papunguhon arta dohot hamoraon sian dalan na so turut. Na manipu rupani, na manangko, na korupsi dohot na asing. Angka pemilik modal manang korporasi adong do i na lam pagukgukhon hamoraonna marhite na menindas angka pangulana, na mangido mansai godang alai mangalehon mansai otik. Ingkon lehonon ni angka pangula i do sude tingki dohot gogona tu perusahaan, alai sabalikna do anggo nasida, ndang pola ingkon pasahatonna sude hak nomatif ni angka pangulana. Torop do na mora, pribadi manang korporasi na so parduli di keadilan sosial; mangan minum di lambung ni angka na pogos na boi holan paberengberenghon huhut mamonduti ijurna, pamer kemewahan di lambung ni angka pemulung na ganup ari manghaisi pabalikbalikhon na bau jala mangolu sian na bau, tarmasuk na bau ni perusahaannasida. Adong tahe na mora, pribadi manang korporasi na gabe uap hamatean tu na humaliang. Di angka tingki parpudi on, sai adong do binege barita taringot tu kerusakan lingkungan di bona pasogit pinatupa ni Toba Pulp Lestari. Dirabas nasida do rupani hutan lindung di Register 41 Samosir dohot Humbang Hasundutan tarmasuk 2.475 hektare haminjon di Hutagalung Kecamatan Pollung dohot Parlilitan, hape apala i do pandaraman ni halak di luat i. Ndang taralo nasida. Mangalualu tu pamarenta manang tu lembaga perwakilan ndang sai marguna. Di ari 24 Juni 2010 i rupani, dipatupa do panghataion antara ni pangisi ni Bulu Silape dohot TPL di Gedung DPRD Tobasa di Balige. Taringot tu pertemuan i didok sada dongan do di statusna di face book: “Pertandingan tak seimbang antara PT TPL vs warga Bulu Silape siang tadi di Gedung DPRD Tobasa di Balige dimenangkan TPL dengan skor 100-0. Tak ada ganti rugi sepeserpun.” Lam morot do nuaeng pangantusion ni halak tu arta dohot hamoraon. Di hita halak Batak ma rupani, anggo na jolo, jumolo do diparsinta halak hagabeon, dung i pe asa hamoraon, jala ihut tusi ma hasangapon. Nuaeng, nunga gabe jumolo hamoraon, ai molo godang hepeng tartuhor do hatoropon dohot hasangapon. Ala ni i, gabe adong ma na so parduli be di uhum dohot ruhut na denggan, asal ma hepeng, sian dia pe taho diroro. Alai taboto ma, hamoraon na niahut sian dalan na so turut, na mangalangkai uhum dohot hatigoran jala na so parduli be di moral dohot hati nurani sasintongna hagigian do i jala haleaon di jolo ni Debata. Na mangago dirina do manang ise na mamangke arta dohot sinadonganna so mamardulihon donganna jolma, manang na puluk roha porsukporsukhon angka na pogos demi arta dohot hamoraonna. Ndang marsombusombu Debata taringot tusi, ditangihon do anggukangguk ni na pogos i jala dialusi. Ala ni i, sai talului jala tapangke ma arta dohot hamoraon i hombar tu lomo ni roha ni Debata.

jkt.29.06.2010/mvs

Tidak ada komentar:

Posting Komentar