12.28.2010

Ujung Taon

SERMON JAMITA PARPUNGUAN UJUNG TAON, 31 DESEMBER 2010
5 Mus.8:11-18


Patujolo

Buku 5 Musa, i ma parbue ni penulisan kembali ni patik ni si Musa. Dung sahat jala mian bangso Israel di tano Kanaan, mimbar do parngoluonnasida sian na madoado jala peramu hasil gabe partani na menetap; mimbar dohot pengorganisasian ni masyarakatna sian na bersahaja tu na lebih kompleks. Andorang di parhorsihan di pardalanan sian Misir tu Kanaan mansai maol do nasida mangolu. Rahat situtu do alam disi, maol luluan aek jala ndang sadia sipanganon. Gabe mansai tangkas ma dipanghilalahon bangso i na holan ala ni pangondingion dohot panarihon ni Jahowa do horas nasida jala mangolu. Alai dung di tano Kanaan nunga boi nasida marporlak, marhauma dohot marpinahan, gabe lam mura ma di nasida na mangolu i. Sudena i na boi mamboan mara do tu haporseaonnasida, isara ni na mangarimpu ala ni gogonasida do nasida mangolu dohot na gabe tarela paihutihut utiutian ni penduduk asli ni tano i angka na taringot tu partanion dohot pamarentaon. Mansai ungkap do nasida tu mara i ai ndang adong dope pengalamannasida taringot tusi. Patokan na gabe rujukan pe ndang adong ai so diatur dope i di patik ni si Musa. Ala ni i tarpaksa ma nasida menafsirkan dohot menuliskan ulang patik ni si Musa i. Ndang ulaon sisatongkin i, mansai leleng do, berabad-abad. Hasil akhirna, i ma buku 5 Musa on. Di Alkitab, digoari do i Ulangan, na marharoroan sian hata Gorik deutronomion, istilah na pinangke ni Septuaginta [(LXX), i ma salinan ni Padan na Robi di hata Gorik] laho manggoari buku i, lapatanna patik na pinaduahali manang na niulahan. (Di salinan Batak: Pangarataion di Patik). Disurathon do i marrumang jamita ni si Musa na dipasahat di halongonan, di bariba ni aek Jordan tu sundut na imbaru ni bangso i. Asing ni si Josua dohot si Kaleb, nunga mate sude sundut na matua, sundut siparungutungut jala na so porsea. Tinggal ma nuaeng sundut na umposo na pinaloas mamongoti tano Kanaan i. Molo dung sahat tusi jala bosuran, ingkon radotannasida do dirinasida asa marsihohot di haporseaon dohot parsombaon tu Jahowa. Tusi ma nasida diarahon si Musa di jamitana i.

Hatorangan

Ramoti ma dirim (Hb.hishaamer lakaa, beware, hati-hati), mandok manat manang jaga. Ia dung sahat halak Israel di tano Kanaan i, ingkon manat jala jaga do nasida di dirina asa unang mago. Ndada marhite na pabosihon manang mangondingi diri marhite ragam ni usaho dohot ulaula hajolmaon, alai marhite na marningot Jahowa do. Marhite na songon i marondingonding do nasida tu Pargogo na so Hatudosan i jala margogo di hagogoonNa. Na mangago dirina do manang na ise pe na lupa rohana di Jahowa nang manang boha pe panjaga dohot pangaramotina disi. Na marningot Jahowa i ndang sada kondisi na pasif i, alai na aktif do; na patar di bagasan pangaradotion di tona, uhum dohot aturan ni Debata. Tona (Hb.mitswotaayw, commandment, firman), i ma nasa hata na ro sian Jahowa. Uhum (Hb.uwmishpataayw, judgment, keputusan) i ma haputusan na binuat jala na nidabuhon ni panguhum taringot tu sadasada pangalaho manang parkaro. Ndang na sian roharohana, alai na marharoroan sian poda manang petunjuk na sian Tuhan i do. Jadi, pada hakikina, laos haputusan ni Tuhan i do i. Aturan (Hb.wachuqotaayw, statutes, undang-undang), i ma patik ni Tuhan i, patik na hot jala na so mubauba. Sudena i sahat do tu bangso i marhitehite si Musa, jala angka i ma siradotan ni bangso Israel paboa na marningot jala marsihohot nasida marhaporseaon tu Jahowa. Molo songon i haramotan ma tondinasida jala malua ma nasida sian nasa parmaraan.

Di ay.12-14 dipatujolo do ragam ni pangalaho na boi mangonjar bangso i manghalupahon Debata. Songon na nidok ondeng, di tano bagabaga i lam mura do nasida mangolu. Asing sian na di parhorsihan uju i godang do disi sipanganon, ai bidang do tano bahen panuanan ni gandum, anggur, hau jetun dohot angka na asing. Di angka taon parmulaan, ndang pola nasida manghalojahon, holan na ripe manoluk angka naung pinungka ni penduduk asli ni tano i do nasida, na ripe manggotil jala na ripe manganhon parbuena. Tontu, ditorushon jala dipahembang nasida ma i muse sian gogo dohot sian usahonasida sandiri. Angkup ni i, bidang do huhut adaran bahen panjampalan gabe boi nasida marpinahan, marlombu, marbirubiru, dohot angka na asing. Gabe sandok bosuran do nasida di tano i, mangan roti dohot minum susu. Ala naung gabe petani menetap nasida disi, asing tong sian sinajolo i, ndang mian di lapelape be nasida, di angka jabu nama. Taringot tusi pe, anggo di tingki parmulaan ndang pola nasida pajongjonghon, sae do holan na manoluk jala mangingani angka naung pinajongjong ni parbegu pangisi ni tano i hian. Gabe sandok marhasonangan ma nasida disi mian di toru ni undungundung dohot di linggom ni hau anggurna be. Lam maju ma dohot ekonominasida, gabe boi manggandai mas dohot perakna be, lam mamora sude jala maduma. Di pangalaho na songon i talpe do nasida tu ginjang ni roha, i ma tu na mangarimpu na gogo dohot huaso ni tangannasida sandiri do na mangomo saluhutna i (ida ay.17), gabe lupa rohanasida di Debata naung manogihon nasida ruar sian tano Misir, sian bagas parhatobanan i.

Asa unang sahat nasida tu na songon i, di ay.15-16 ditaringoti do muse panogunoguon ni Debata di nasida sian Misir tu Kanaan. Mamolus halongonan manang parhorsihan na bolon jala na jorbut do nasida. Mansai maol do mangolu disi, ndang adong sipanganon dohot siinumon ai tano hasang do i, na so marisi aek. Maringaringar do mohopna ia arian, alai manangkihik ngalina ia borngin. Godang huhut disi ulok tulung api (Hb.naachaash saaraap, fiery serpent, ular yang bernyala-nyala), i ma ulok na mansai mohop bisana pola songon na tinutung ni api dihilala halak na pinargutna; songon i hala. (Di teks Heber ndang adong tarsurat naga. Songon i do nang di angka salinan na asing. Jadi ndang pola tinaringotan i di hatorangan on). Alai marhitehite panogunoguon dohot pangondingion ni Debata, horas do nasida disi. Ditogutogu do nasida marhite ombun na mangalinggomi ia arian, marhite api na marsijongjong na mangalehon hatiuron dohot halason ia borngin (2 Mus.13:21), dilehon nasida minum aek na diparuar sian batu (2 Mus.17:6;) dohot mangan manna na so tinanda ni ompunasida hian (2 Mus.16:14 duu). Alai boasa antong ditogihon Debata nasida sian parhorsihan na rahat i? Na paserephon rohanasida do (Hb.`anotakaa, might humble, merendahkan hati) asa tangkas manghilala jala marhatutuhon na so adong na tarpatupa nasida laho pangoluhon dohot paluahon nasida. Sandok targantung do nasida 100% tu Debata, tu pandonganion dohot panarihonNa. Alai huhut, na laos mangunjuni do Debata di nasida disi. Mangunjuni (Hb.nacotekaa, might prove, mencobai), lapatanna manguji. Ndang asa mago, alai asa marhasonangan do nasida bahenonNa ro di ujung. Olo do nasida hibul marsigantung tu Debata, rade do nasida mangundukhon jala mangihuthon panogihonNa? Atik pe jotjot nasida talu, marungutungut jala mangalaosi, pada umumna monang do nasida di pangunjunan i, ai tolhas do nasida ro di ujung, tu paradianan tano Kanaan i. Ala ni i do di pudian ni ari gabe dipatudos sipata tingki pengembaraan na di parhorsihan i tu masa pacaran ni Debata dohot Israel manang ombas na paling ideal di pardomuan dohot parsaoran ni Jahowa tu bangsoNa.

Ngolu na targantung tu na asing, ndang tongtong tabo. Sambolus sai songon na mangorui jala patutoruhon harkat ni sasahalak do i antong gabe agoan ibana di harga dirina. Ala ni i, molo dung boi sasahalak jongjong sandiri, sai adong do i na so giot marningot alai gabe lomoan rohana manghalupahon ketergantunganna na salpu i. Pangalaho na songon i na boi masa do tu Israel. Dung sahat tu tano na pinarbagabaga i, dung lam tu murana na mangolu i, dung lam boi martahihon jala mangulahon sandiri angka sipatupaonna, dung jumpangsa parbue na godang jala bosuran nasida mangan huhut mamora, lam naek ma harkat dohot harga dirina, gabe madabu tu ginjang ni roha jala didok di bagasan rohana: “Gogongku sandiri dohot huaso ni tanganhu mangomo di ahu hamoraon on.” Hamoraon (Hb.hachayil, wealth, kekayaan), tarmasuk do tusi hagogoon dalam konteks politis dohot ekonomis, hajongjongan (kedudukan) dohot hatauon (kesanggupan). Andorang so bongot halak Israel tu tano na pinarbagabaga i, dipaingot si Musa nasida asa unang madabu tu ginjang ni roha na songon i.

Di ay.18, sahali nari dipaingot nasida asa marningot tongtong di Jahowa. Molo sahat pe nasida tu tano Kanaan i jala margogo mangomo arta i, nda tung ala ni dirinasida i, ala ni Debata do. Ibana do na mangalehon gogo tu nasida. Sahali nari, ndang ala nasida i, bahen hahohot na padanNa do naung niuarihonNa tu angka ompunasida. Na marbagabaga do Debata tu si Abraham paboa lehononNa tu ibana tano bahen partalianna, bahenonNa ibana gabe bangso na bolon jala dapotan pasupasu marhitehite ibana saluhut bangso na di tano on. Paboa sintong ni bagabagaNa i pola do Ibana maruari, jala mulakulak do i ditaringoti; diparata tu si Abraham, ditorushon tu si Isak, tu si Jakob dohot pomparanna, jala digohi di tingki ni bangso Israel. Ala ni bagabaga dohot uariNa i do diparuar Israel sian Misir, dipahot padanNa tu nasida di Sinai, ditogutogu nasida di parhorsihan, jala dipatolhas tu tano Kanaan. Ndang hatahata i, ai di tingki ni jamita on nunga sahat nasida di parbalohan ni tano i, tinggal manglangkahon patna nama laho mamongotisa. Ala ni i nunga boi si Musa mandok: “Songon na andar sadari on.”

Rancangan Homiletis

Di na manjangkit sada kalapa na timbo sada halak, mangullus do alogo na mansai gogo. Mambalambal ma hau ni kalapa i ditondong, songon na naeng marumpak nama. Mansai mabiar ma ibana jala dihaol ma kalapa i sagomosgomosna. Tarsingot ma ibana tu Tuhan i laos didok: “Tuhan, urupi ahu.” Huhut joujou, mijur ma ibana nangetnanget. Lam dao sian ginjang, lam moru ma parmunggal ni kalapa i. Tong dope nian mansai gogo alogo i, alai ndang apala songon na di ginjang i be panghorhonna di toru; taantusi be do i. Lam hatop ma ibana mijur, alai lam moru ma anggo jotjotna manjou Tuhan i. Dung i, tar hira dua meter nari sian toru manimbung ma ibana, jala disi ojak patna tu tano marsurak ma ibana mansai gogo mandok: “Mauliate ma Ompung Doli!”

Digombarhon barita i do kecenderungan ni jolma na ingot di Debata tingki susa, alai lupa tingki marlas ni roha; benget jala jugul martangiang di ari hasusaan, alai rangkak manang ndang martangiang anggo di ari hahilason. Ndang sude nian songon i, adong do na dungo jala ondop tongtong martangiang manang na sadihari pe. Alai ndang tarparsoada, adong do na martangiang holan di tingki tarsosak, alai ndang martngiang anggo di angka ombas hatuaon. Songon sijangkit harambir ondeng tahe adong do na gabe mamereng bona ni hatuaonna di na asing, isara di ompuna na so ditanda manang na boha rupana jala ndang diboto nanggo apala tanomanna.

Kecenderungan sisongon i do na hinabiaran ni si Musa di jamita on. Nunga salpu tingki na susa, masa pengembaraan ni Israel na opat pulu taon na di parhorsihan i. Mansai maol do nasida mangolu disi, ndang adong sipanganon dohot siinumon ai tano hasang do i, na so ada aek. Maringaringar do mohopna ia arian, alai manangkihik do ngalina ia borngin. Godang huhut disi ulok tulung api dohot hala angka na marbisa situtu. Hira so adong do harapan hidup ni angka na mamolus disi. Alai marhite panogunoguon ni Debata, horas do halak Israel disi, ai ditogihon Tuhan i do nasida marhite ombun na mangalinggomi arianna, marhite api na marsijongjong na mangalehon hatiuron dohot halason bornginna; dilehon nasida minum aek na diparuar sian batu dohot mangan manna, roti na sian banua ginjang na so tinanda ni ompunasida hian. Na marlapatan ma i sandok targantung do nasida 100% tu Debata. So marhite pandonganion dohot panarihonNa ndang tagamon so rasip nasida di halongonan i. Nuaeng nunga salpu be sudena i, ai di jamita on nunga sahat nasida tu parbalohan ni tano Kanaan i, tinggal mangalangkahon patnasida nama laho bongot tu tano bagabaga i. Ia dung sahat tusi, lam mura ma nasida mangolu, ai bidang do tano bahen panuanan ni gandum, anggur, hau jetun dohot angka na asing; bidang dohot adaran bahen jampalan gabe boi nasida marpinahan, marlombu dohot marbirubiru. Dung i, ndang mian di lapelape be nasida, di angka jabu nama. Gabe sandok bosuran ma nasida mangan roti dohot minum susu jala marhasonangan mian di toru ni undungundung dohot di linggom ni hau arana be. Lam maju ma dohot ekonominasida, gabe boi manggandai mas dohot perakna be, lam mamora jala maduma. Di pangalaho na songon i mansai talpe do nasida tu ginjang ni roha, i ma tu na mangarimpu na gogo dohot huaso ni tangannasida sandiri do na mangomo saluhutna i, gabe lupa rohanasida di Debata naung manogihon nasida ruar sian tano Misir, sian bagas parhatobanan i. Ala ni i, dipasingot si Musa ma nasida di jamita on asa unang lupa, alai asa marningot tongtong di Debata.

Suman tu halak Israel di jamita on, na jongjong do hita nuaeng on di parholangan ni taon na buruk tu taon na imbaru. So pola sadia leleng nari be, salpuhononta ma taon 2010 laho mamongoti taon 2011 naung maimahon di jolonta. Ndang sarupa nian pengalaman dohot pandokta taringot tu taon on. Di na deba, tupa do dohononna tabo do na mangolu di taon on, di na asing boi do sabalikna, paet. Alai ra, sapandapot do hita sude mandok, umumna, ndang apala taon na membahagiakan taon 2010 on, ai godang do angka rundut di bidang politik, sosial, hukum, ekonomi dohot na asing. Lam maol do na mangolu, ai lam arga do situhoron. Di Jakarta ma rupani, binege, di taon on dope hea masa sahat arga ni tomat Rp.25.000 sakilo dohot lasiak Rp.60.000 sakilo. Alai nang pe songon i horas do hita, jala sahat nuaeng tu ujung ni taon 2010 on, dung i satongkin nari taripar tu taon 2011. Ise ma sian hita na boi mandok na ala ni pingkiran, ala pistar, ala ni gogo manang ala ni huasona do umbahen na sahat ibana tu ujung ni taon on? Nda ala ni Debata do i? Nuaeng di na manatap hita tu taon na ro, asing sian halak Israel di jamita on, ndang adong taida tanda na gabe ummura jala tumabo ma hita mangolu disi. Atik boha do hot songonsongon on, manang sabalikna gabe ummaol jala umpaet dope sian na di taon on. Ndang na berpikir negatif hita tu pamarentanta, jala ndang na apriori hita tu angka tahi dohot haputusanna, alai molo taparrohahon do angka kebijakan na pinatupana na cenderung semakin tidak populis, so mansoadahon na boi masa do angka terobosan, bobos jala ganggu do roha na lam tu maolna dope hita mangolu di taon na ro. Alai manang na boha pe i, marsajar sian tingki na salpu, pos do rohanta na togutoguon ni Debata do hita nang di taon na ro on. Parsoalanna, unang lupa, alai ingkon paingotingotonta do na Ibana do hangoluanta, jala targantung do hita 100% tu Ibana. Ringkot do antusanta, hapogoson dohot hamoraon na boi rap marmara do i tu ngolu haporseaon. Ala ni i do asa matangiang parpoda i mandok: “Sai padao ma sian ahu neang ni roha dohot hata gabus; hapogoson manang hamoraon unang lehon tu ahu; sai loas ma panganonhu bohal tinurpukhonMi tu ahu. Asa unang tung huporso Ho, dung butong ahu, gabe dohononhu maon: ‘Ise do Jahowa?’ Manang unang tung manangko ahu ala dung pogos, gabe huparoaroa maon goar ni Debatangku” (Poda 30:8-9). Pada hakikina siginjang roha do jolma, ndang lomo rohana targantung tu na asing, ai hira na mangorui jala patutoruhon harkatna do i, gabe agoan di harga dirina. Ala ni i sai naeng do jolma mangolu sian dirina sandiri. Molo tarpaksa ingkon targantung tu na asing, holan dung malua ibana sian i jala boi padirgak bohi dohot pasindak panaili, adong do na so lomo be rohana marningot i, alai marusaho tahe manghalupahon. Na boi masa do na songon i nang maradophon Debata. Ndang tihas na targantung tu Debata, ai sasadasa do hangoluanta. Ala ni i ingkon tongtong do Ibana paingotigoton. Alai boha do hita patupahon i?

Na marningot Debata ndang sae holan na menghadirkan di ambang sadar, alai marhite na magaradoti tonaNa do, mangaradoti uhum dohot angka aturanNa. Tona, i ma nasa hata na ro sian Jahowa. Uhum, i ma haputusan na binuat jala na nidabuhon ni panguhum taringot tu sadasada pangalaho manang parkaro. Ndang na sian roharohana, alai na marharoroan sian poda manang petunjuk na sian Tuhan i do. Ala ni i, sasintongna laos haputusan ni Tuhan i do i. Aturan, i ma patik ni Tuhan i, patik na hot jala na so mubauba. Luhutna i sahat do tu hita marhite hata ni Debata na tarsurat di Buku na Badia i. Na mangula do Tondi Porbadia i pangoluhon hata i asa tutu situtu i mangolu jala marhinorhon songon hata ni Debata di roha ni angka na manjaha dohot na manangihonsa. Hata i ma siradotan jala sihangoluhononta. Apala i ma na mansai ringkot parrohahononta tu taon 2011 on, di taon jobel patoluhon ni hurianta manang Jubileum 150 taon HKBP, naeng lam ingot hita di Debata jala radot di angka hataNa. Ibana do naung manjou hita gabe bangsoNa, gabe partohap di parpadananNa na tu si Abraham, si Isak dohot si Jakob. Ala ni i, marparange ma hita hombar tu parange ni bangso parjanjianNa.

jkt.23.12.2010/mvs

Tidak ada komentar:

Posting Komentar